- Wstęp
Acmella Oleracea (syn. Spilanthes Oleracea, Jambu, Spilanthes Acmella) jest tropikalną rośliną, często nazywaną „rośliną od bólu zęba – toothache plant” lub „ziołowym botoksem”. Należy do gatunku roślin astrowatych (Asteraceae), wśród których wyróżnia się m. in. Spilanthes alba, Spilanthes calva, Spilanthes americana, Spilanthes ocymifolia. Rośnie w tropikalnym klimacie Ameryki, Afryki, Azji Południowo-Wschodniej oraz Australii, osiągając od 20 do 60 cm wysokości, a jej cechą charakterystyczną są stożkowate kwiatostany, posiadające złote pąki z czerwonym środkiem zamiast płatków (Rys. 1). W Polsce od niedawna znane są ekologiczne uprawy Acmella Oleracea na terenie Podlasia.
Rys. 1. Acmella oleracea
Po raz pierwszy roślinę o nazwie Acmella oleracea zastosowano w tradycyjnej medycynie Indii, jako środek uśmierzający ból zęba. Obecnie ze względu na szerokie spektrum aktywności biologicznej oraz możliwość jej zastosowania w preparatach kosmetycznych i stomatologicznych stała się obiektem zainteresowania nie tylko naukowców, ale również przemysłu kosmetycznego i farmaceutycznego, a jej cenne właściwości poparto obszernymi badaniami prowadzonymi na różnorodnych modelach (Tabela 1).
Wielokierunkowa aktywność biologiczna Acmella oleracea wynika z obecności różnorodnych substancji aktywnych, do których należą: N-alkiloamidy, kwas wanilinowy, skopoletyna, kwas 3-acetylolauretowy, kwas trans-ferulowy, kwas trans-isoferulowy, β-sitostenon (Rys. 2). Najwyższą aktywność posiada, należący do grupy N-alkiloamidów (2E,6Z,8E)-N-isobutylo-2,6,8-dekatrienamid nazywany potocznie spilantolem (Rys. 3).
W ostatnich latach obserwuje się wzrost popularności spilantolu na rynku kosmetycznym, a wraz z nią rośnie zapotrzebowanie na efektywne metody jego pozyskiwania z surowców roślinnych. W toku badań finansowanych przez PARP w Programie Operacyjnym Inteligentny Rozwój na lata 2014-2020 w ramach Bonu na innowacje dla MŚP, potwierdzono obecność spilantolu w ekstrakcie przygotowanym na bazie suszu rośliny uprawianej na polskich terenach oraz możliwość jego skutecznego izolowania.
Acmella oleracea – „roślina od bólu zęba”
W 1975 roku dr Francoise Barbira Freedman z Uniwersytetu Cambridge, obserwując obyczaje Indian z plemienia Keshwa Lamas odkryła, że naziemne części tej rośliny posiadają niezwykle cenne właściwości, polegające na uśmierzaniu bólu w przypadku problemów stomatologicznych, zarówno u dorosłych jak i u ząbkujących dzieci. Żucie świeżo zerwanych kwiatów lub liści pobudza nerw trójdzielny ślinianki przyusznej, powodując ślinotok. Odczuwalne jest również drętwienie języka, które przechodzi w efekt znieczulający.
Dzięki udokumentowanemu działaniu przeciwbólowemu, przeciwzapalnemu oraz miejscowo znieczulającemu esktrakt, zawierający spilantol znajduje zastosowanie jako komponent past do zębów oraz przeciwbólowych żeli stomatologicznych firm Buccaldol®, SwissDent, Idolphar®. Składnik ten jest również obecny w płynach do płukania ust, preparatach na afty, owrzodzenia, ropienie czy inne uszkodzenia jamy ustnej spowodowane mechanicznymi urazami przez aparat ortodontyczny. To nie wszystkie jego zalety. W literaturze opisano szereg cennych właściwości ekstraktu z Acmella Oleracea, a zwłaszcza działanie antyhistaminowe, przeciwwirusowe i antybakteryjne (Proteus, Klebsiella, Salmonella, Escherichia, Pseudomonas, Staphylococcus). Ponadto wzmacnia układ odpornościowy, hamuje rozwój drożdżaków (Candida albicans), a także przyspiesza proces gojenia raz, ograniczając rozwój drobnoustrojów. Działając antyseptycznie, zmniejsza ryzyko infekcji i stanów zapalnych. Wspomaga układ trawienny, zwalczając nudności i wymioty.
Spilantol z Acmella oleracea – naturalny ziołowy botoks
Szczególne zainteresowanie przemysłu kosmetycznego wzbudza zdolność spilantolu do zmniejszania napięcia mięśni, co w efekcie zmniejsza głębokość zmarszczek mimicznych twarzy. Dzięki tej właściwości kosmetyki zawierające spilantol określane są mianem naturalnego ziołowego botoksu. Zmarszczki mimiczne pojawiają się pod wpływem ruchów mięśni twarzy, które odzwierciedlają emocje i nastroje. Ujawniają się podczas mrużenia oczu (kurze łapki), marszczenia brwi (lwia zmarszczka) czy nawet uśmiechania. Nie sposób „zamrozić” mimiki twarzy, ale istnieją sposoby opóźnienia powstawania zmarszczek mimicznych. To właśnie spilantol, zmniejszając a nawet hamując skurcze mięśni podskórnych, rozluźnia ich napięcie, przyczyniając się do wygładzenia zmarszczek mimicznych na czole, wokół ust i w okolicach oczu.
Skoncentrowany ekstrakt z naziemnych części rośliny Acmella oleracea, zawierający spilantol w odpowiednim stężeniu wykazuje właściwości napinające i ujędrniające. Pobudzając funkcje biomechaniczne fibroblastów reorganizuje architekturę skóry właściwej, pozytywnie wpływając na włókna kolagenowe. Zwiększając gęstość skóry zapewnia jej gładkość i jędrność, a w efekcie pomaga wygładzić i zmniejszyć widoczne zmarszczki. Oprócz blokowania aktywności skurczowej mięśni twarzy, spilantol wykazuje również działanie pielęgnujące (przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciwutleniające) i ujędrniające. Poprzez stymulację fibroblastów pobudza je do produkcji elastyny i kolagenu. Redukuje również defekty skóry spowodowane uszkodzeniami słonecznymi, zanieczyszczeniem środowiska lub zanikiem podskórnej tkanki miękkiej. Zabieg lub kuracja mające na celu poprawę kondycji skóry może polegać zarówno na aplikacji zewnętrznej preparatu (różne formy kosmetyków – serum, krem, żel) lub podaniu w formie iniekcji domięśniowej. Aplikacja kosmetyku bezpośrednio na skórę pozwala na wyeliminowanie niekorzystnych, często uciążliwych skutków takich jak miejscowy ból, zaczerwienienie w okolicy nastrzykiwania, mikrokrwiaki czy obrzęk tkanek. Producenci kosmetyków zawierających ekstrakt z Acmella oleracea, deklarują iż preparaty zawierające spilantol zapewniają zmniejszenie powierzchni i głębokości zmarszczek, a efekt jest odczuwalny nawet po 28 dniach regularnego stosowania preparatu. Badania aplikacyjne potwierdzają znaczną poprawę jędrności i elastyczności skóry.
Badania prowadzone w warunkach in vitro i in vivo dowodzą, iż spilantol wykazuje doskonałe właściwości migracji przez wszystkie warstwy skóry, co daje możliwość docierania bezpośrednio do mięśni. Właściwość tę testowano, badając tzw. efekt wzmacniający przenikanie leków przez skórę (np. kofeiny i testosteronu). Ekstrakt, zawierający spilantol poprawia więc wchłanianie innych aktywnych składników preparatu kosmetycznego, co z jednej strony przyczynia się do zwiększenia skuteczności osiągania zamierzonych efektów kosmetyku, a z drugiej pozwala ograniczyć koszty produkcji poprzez użycie mniejszych ilości innych, droższych substancji aktywnych.
Podsumowanie
Doskonały kontur twarzy, niedostrzegalne zmarszczki i jędrne ciało są symptomami młodości. Niestety z upływem lat zmniejsza się produkcja kolagenu, a skóra traci elastyczność i jędrność. Tzw. linie ekspresyjne, wynikające z tysięcy codziennych mimowolnych skurczów mięśni twarzy, prowadzą do pojawienia się głębokich zmarszczek. Walka z powstawaniem zmarszczek powoduje, że przemysł kosmetyczny oprócz rozwiązań proponowanych przez chirurgię plastyczną i inne techniki inwazyjne, ciągle poszukuje nowych, alternatywnych metod oraz surowców o potwierdzonej skuteczności. W dobie stale rosnącej konkurencji na rynku kosmetyków, coraz większym wyzwaniem staje się pozyskiwanie surowców, nie tylko skutecznych, ale również zapewniających bezpieczeństwo ich stosowania.
Spilantol, jako naturalny N-alkiloamid izolowany z materiału roślinnego (Acmella oleracea), może stać się kluczowym składnikiem aktywnym dla kosmetyków przeciwstarzeniowych i przeciwzmarszczkowych.
WŁAŚCIWOŚCI
- ujędrniające
- napinające
- wygładzające
- liftingujące
- zmniejszające oznaki starzenia
- redukujące zmarszczki
- miejscowo znieczulające i przeciwbólowe
ZASTOSOWANIE
- Pielęgnacja twarzy
preparaty przeciwstarzeniowe
preparaty przeciwzmarszczkowe
preparaty modelujące kontur twarzy
- Pielęgnacja ciała
ujędrnianie i modelowanie sylwetki
- Preparaty stomatologiczne
żele przeciwbólowe, żele na afty
pasty do zębów, odświeżacze do ust
dr inż. Mirosława Grymel
Katedra Chemii Organicznej,
Bioorganicznej i Biotechnologii
- Literatura
- Dubey S. et al., „Phytochemistry, pharmacology and toxicology of Spilanthes Acmella:
A review” Advances in Pharmacological Sciences, 2013, doi.org/10.1155/2013/423750 - Barbosa A. F. et al., „Spilanthol: Occurrence, extraction, chemistry and biological activities”. Brazilian Journal of Pharmacognosy 2016 26(1): 128-133.
- Sahu J., et al., „A review on Phytopharmacology and Micropropagation of Spilanthes Acmella” Pharmacology online 2011 2: 1105-1110.
- Spiegeleer B. De et al., „Skin penetration enhancing properties of the plant N-alkylamide spilanthol”, Journal of Ethnopharmacology, 2013 148(1), 117–125.
- US 2008/0069912 „Use of an Acmella oleracea extract for the botox-like effect thereof in an anti-wrinkle cosmetic composition”
Broszura Melatuline
